कवींचा परिचय - खलील गुलामभाई मोमीन (१९४५)
'भारतीय खाद्य निगम'मध्ये नोकरी. २००५मध्ये सहायक प्रबंधक या पदावरून निवृत्त. त्यांनी कवितेसोबतच गझललेखनही केले आहे. 'निरालय', 'अक्षराई' हे कवितासंग्रह प्रसिद्ध. 'बिंब प्रतिबिंब', 'कुंकवाचे कुंपण' हे गझलसंग्रह प्रकाशित. त्यांची कविता समग्र आयुष्याला सामोरी जाणारी आहे. जीवनातील ओसाडपणा, रखरखाट, वठलेपण इ. गोष्टी ती सहजपणे स्वीकारते.
'अक्षराई' या कवितासंग्रहास महाराष्ट्र शासनाचा उत्कृष्ट वाङ्मयनिर्मिती पुरस्कार प्राप्त झाला आहे. त्यासोबतच एस. एल. किर्लोस्कर पुरस्कार, गिरणा गौरव पुरस्कार, न्यूज १८ लोकमत पुरस्कार, पद्मश्री विखे पाटील पुरस्कार, कवयित्री संजीवनी खोजे पुरस्कार इ. पुरस्कारांनी त्यांना सन्मानित करण्यात आले आहे. दूरदर्शन, आकाशवाणीवरून कवितांचे सादरीकरण. अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनात निमंत्रित कवी म्हणून सहभाग. इ. स. २००२ साली नाशिकमध्ये पार पडलेल्या अखिल भारतीय मुस्लीम मराठी साहित्य संमेलनाचे अध्यक्षपद भूषविले आहे.
प्रतिकूलता आयुष्याला संपवू शकत नाही, ही जाणीव ठेवून जीवनव्यवहारात सकारात्मकतेने उभे राहिले पाहिजे, या आशयाचे सूचन या कवितेतून होते. मानवी जीवनातील दुःख, वेदनांचे निराकरण करणारे विचार विविध संदर्भानी समाजजीवनात पोहचले पाहिजेत, ही अपेक्षा कवीने व्यक्त केली आहे.
शांत निद्रिस्त असतात
येथल्या धर्मग्रंथांची पाने
ह्या सनातन दुःखांचे स्पर्श टाळून.
वणवे पेटणे नवे नाही
असे किनाऱ्याच्या आडोशाला राहून सांगतो सागर आवेशाने गर्जुन.
काळोख्या रात्री एखादा तारा
उन्मळून कोसळला
तरी पहाटेचे हसू दाबू शकत नाही उगवणारा दिवस हिरमुसून...
आणि पाखरे गेली उडून म्हणून मातीत रोवलेली मुळे घेऊन जाऊ शकत नाही झाड दूर पळून...
कारण-इथे सर्वांनाच माहीत झालंय आयुष्य वेदनेपुरते तरी असते निरालय...!
ही कविता जीवनातील वेदना, स्वीकार आणि निसर्गातील शाश्वत सत्य अतिशय सूक्ष्म रूपात व्यक्त करते. कवी सांगतो की दु:ख, अपघात, निराशा — हे सर्व काळाचा भाग आहेत; तरीही जीवन थांबत नाही. प्रस्तुत कविता कवीच्या निरालय कविता संग्रहातून घेतलेली आहे. कवितेचा सविस्तर भावार्थ खालीलप्रमाणे:
✅ सविस्तर भावार्थ
"शांत निद्रिस्त असतात येथल्या धर्मग्रंथांची पाने ह्या सनातन दुःखांचे स्पर्श टाळून."
धर्मग्रंथ, तत्त्वज्ञान, विचारसंग्रह — हे सर्व आदर्श सांगतात, पण प्रत्यक्ष जीवनातील कठोर दुःखांना ते स्पर्श करत नाहीत.
ग्रंथ शांत आहेत;
दुःख मात्र जगात सतत जिवंत, धगधगत आहे.
अर्थ:
वेदना ही पुस्तकातली नसते — ती प्रत्यक्ष अनुभवातली असते.
"वणवे पेटणे नवे नाही असे किनाऱ्याच्या आडोशाला राहून सांगतो सागर आवेशाने गर्जुन."
सागर तटावरून गर्जत सांगतो — वणवे नवे नाहीत, जगात नेहमी संकटं येतात.
पण तो स्वतः सुरक्षित किनाऱ्याच्या मागे आहे.
अर्थ:
ज्यांना संकटाची खरी झळ लागलेली नसते, तेच मोठमोठे उपदेश करतात.
"काळोख्या रात्री एखादा तारा उन्मळून कोसळला तरी पहाटेचे हसू दाबू शकत नाही उगवणारा दिवस हिरमुसून..."
तारा म्हणजे आशा, स्वप्न, व्यक्ती.
एक तारा पडला तरी जग थांबत नाही.
दिवस येतोच — उजाडतेच.
अर्थ:
कोणाचं व्यक्तिगत दुःख कितीही मोठं असलं तरी काळ पुढे जातो.
जीवन कोणासाठी थांबत नाही.
"आणि पाखरे गेली उडून म्हणून मातीत रोवलेली मुळे घेऊन जाऊ शकत नाही झाड दूर पळून..."
पाखरं — माणसांची स्वप्नं, नाती, आशा.
ती उडून जाऊ शकतात.
पण झाड — म्हणजे स्थिरता, माणसाचं अस्तित्व.
मुलांवर, जमिनीवर रोवलेलं जीवन पळून जाऊ शकत नाही.
अर्थ:
जीवनाचे काही बंधनं असतात —
तुम्ही पळून जाऊ शकत नाही; तुम्हाला उभं राहावंच लागतं.
"कारण—इथे सर्वांनाच माहीत झालंय आयुष्य वेदनेपुरते तरी असते निरालय...!"
शेवटची ओळ तत्त्वज्ञान सांगते —
जीवनात आनंद असतो, सौंदर्य असतं, प्रेम असतं;
पण त्याचा पाया — वेदना आहे.
वेदना अनिवार्य, अपरिहार्य आहे.
प्रत्येकाला हे सत्य उमगले आहे.
अर्थ:
जीवन म्हणजे संघर्ष, वेदना आणि स्वीकार.
यातूनच जगण्याचं खरे सौंदर्य निर्माण होतं.
🌟 एकूण सार
शहाणपणा बोलायला सोपा, दुख सहन करायला कठीण.
निसर्ग सांगतो — दुःखाने जग थांबत नाही.
प्रत्येकाला आपला कष्टांचा भाग उचलायचा असतो.
शेवटी जीवन सुंदर आहे, पण त्याचा पाया वेदना आणि धैर्य आहे.
✨ भावछटा
चिंतनशील
कडवट पण सत्य
तत्त्वचिंतन
वास्तववादी दर्शन
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा